اسپرس (با نام علمی: Onobrychis sativa) گیاهی است از تیره Leguminosae زیر تیره باقلائیان و قبیله Hedysareae و جنسOnobrychis که دارای مقاومت چندین صد ساله در کشور می‌باشد. در گزارش‌های مختلف تعداد ۵۰ الی ۷۰ گونه از این جنس را در ایران گزارش نموده‌اند که در بین این گونه‌ها گونه D.viciifoliae از نظر خصوصیات زراعی مطلوب ترین بوده و عموماً منظور از اسپرس این گونه می‌باشد.
کوددهی: در رابطه با نیاز کودی اسپرس ذکر این مسئله ضروری است که این گیاه به دلیل داشتن غدد تثبیت در ریشه‌های فرعی خود توانایی استفاده از ازت آزاد هوا را دارد و به همین دلیل بعد از رشد و توسعه کامل ریشه و شرایط مناسب برای فعالیت غده‌های ریزوبیوم نیاز به تامین ازت از طریق کود ازته متصور نیست ولی در سال اول کاشت به دلیل عدم تکامل ریشه‌ها و غدد مذکور نیاز به حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار اوره همزمان با کاشت و ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم قبل از کاشت می‌باشد.
کنترل علف هرز: برای کنترل علف هرز پهن برگ و نازک برگ یکساله مزرعه اسپرس بهتر است در سال اول. چین اول زود تر از موعد تعیین شده برای برداشت اسپرس انجام شود. ترجیحاً بایستی این برداشت زمانی انجام شود که علف‌های هرز تولید بذر ننموده باشند و برای کنترل علف‌های هرز چند ساله به طریق مکانیکی عمل میشود و در اینمورد استفاده از کولتیواتور در فاصله بین ردیف‌ها مؤثر می‌باشد.
از آنجا که اسپرس در دام ایجاد نفخ نمی‌کند امکان استفاده گیاه در چراگاه‌ها و مراتع می‌باشد و برای اینکه به دوام و قدرت رشد بعدی گیاه لطمه وارد نشود دام را در مرحله تولید جوانه گل و ارتفاع ۲۰ سانتی متری در مزرعه رها نمائیم.
خواص گیاه اسپرس در طب سنتی
ضمناً به علت داشتن همین ریشه‌های عمیق و قدرت استقرار بالا، جهت جلوگیری از فرسایش آبی و بادی خاک در شیب‌های تند قابل استفاده‌است.جذابیت گلهای این گیاه برای زنبور عسل باعث شده تا در افزایش تولید عسل زنبور داران در مناطق زنبور داری از این گیاه استفاده شود.
تهیه زمین و کاشت اسپرس
نوع خاک: اسپرس در اراضی آهکی و خشک و نسبتاً سبک به خوبی رشد می‌کند و بر عکس در زمین‌ها زهدار که دارای سفره زیر زمینی بالا و اراضی شور و اسیدی محصول چندان خوبی تولید نمی‌کند. بطور کلی نباید اسپرس و یونجه را از نظر تناسب استفاده در یک منطقه با یکدیگر مقایسه نمود و معمولاً در مناطق مناسب برای یونجه کمتر به کشت اسپرس مبادرت میشود.
زمان کاشت: مناطق مهم کشت و کار اسپرس در ایران : اردبیل، کردستان، شهر کرد، آذربایجان شرقی و غربی، اصفهان، دماوند و فیروزکوه، قزوین، زنجان، طالقان و بعضی دیگر از مناطق سردسیری کشور می‌باشد و در تمامی مناطق فوق الاشاره به علت مقاومت گیاهچه به سرما می‌توان این گیاه را به صورت پاییزه وبهاره کشت نمود البته در ایتن ارتباط بهتر است در پاییز قبل از فرارسیدن سرمای زمستانه و یخبندان گیاه به مرحله ۲ تا ۳ برگی رسیده باشد و در بهار احتمال یخبندان زمین وجود نداشته باشد.
آنچه در مورد گیاه دارویی اسپرس بیابانی باید بدانیم !
خواص دارویی و کاربرد اسپرس
در ترکیب گیاه آهک ، منیزیم و سیلیس گزارش شده است. مصرف آن برای تسکین انواع قولنج مفید است. عصاره گیاه همراه با سرکه اشتها آور است.از عصاره گیاه برای بیماری زردی نیز استفاده می شود.مرهمی که از جوشاندن گیاه در روغن زیتون یا کنجد حاصل می شود ، به صورت ضماد برای دردهای روماتیسمی و درد کیسه بیضه موثر و مفید می باشد.مصرف دانه های گیاه برای افزایش نیروی جنسی کاربرد دارد.
آنچه در مورد گیاه دارویی اسپرس بیابانی باید بدانیم !
خواص گیاه دارویی اسپرس چیست ؟
گیاه افزایش دهنده اشتها
یکی دیگر از گیاهان دارویی که امروز به معرفی ان می پردازیم گیاه دارویی گیاه اسپرس است . گیاه اسپرس گیاهی است از خانواده ی Leguminosae) تیره ی فرعی opitionaceae، علفی و چند ساله دارای ریشه های عمودی و عمیق که تا عمق ۲-۱/۵ متر در خاک فرو میرود. بلندی گیاه و ساقه ی هوایی آن ۷۵-۵۰ سانتی متر است.
برگهای آن متناوب، مرکب، دارای ۱۲-۶جفت برگچه و یک برگچه ی انتهایی است. گلهای آن صورتی و ارغوانی و بنفش به شکل خوشه در انتهای ساقه ی گل دهنده ظاهر میشود. این گیاه در اغلب مناطقی از جمله در اطراف تهران، آذربایجان و در مناطق شرقی و غربی کشور کاشته می شود.
اسپرس سردهای از گیاهان علفی اورآسیایی است.از سردهٔ اسپرس در ایران ۵۶ گونه گیاه علفی یکساله و چندساله می‌روید که دارای ارزش چراگاهی بسیار زیاد است. ۲۷ گونه از آن ویژهٔ ایران است. در اروپا ۲۳ گونه از اسپرس یافت شده‌است.
امتیازات اسپرس
آنچه در مورد گیاه دارویی اسپرس بیابانی باید بدانیم !
امتیازات این گیاه را می‌توان در موارد مختلفی جستجو نمود که از آن جمله می‌توانیم به موارد زیر اشاره نمائیم: عدم ایجاد نفخ در دام که به همین دلیل به عنوان یک گیاه علوفه‌ای برای ایجاد چراگاه ایده‌آل می‌باشد.مقاومت به آفاتی نظیر سر خورطومی ساقه، برگ و ریشه یونجه باعث گردیده که در بعضی از مناطق دنیا از جمله امریکا به علت حمله شدید آفات مذکور در غرب این کشور از این گیاه به عنوان یک گیاه مقاوم استفاده شود.
مقاومت به سرما از جمله مواردی است که باعث شده تا اسپرس در پاییز به مدت طولانی تر از یونجه به رشد خود ادامه بدهد و در بهار زود تر فعالیت رویشی خود را آغاز نماید. موضوع اخیر در بررسی‌های مشاهده‌ای در مناطق سردسیر کشور رویت گردید.بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک را باعث می‌گردد چون از طرفی به دلیل داشتن ریشه‌های عمیق باعث شکسته شدن لایه‌های نفوذ ناپذیر زیرین خاک و از طرفی دیگر به دلیل غدد تثبیت ازت، باروری خاک را باعث میشود.
۱- کمی سرکه ی رقیق را با عصاره ی تازه ی آن مخلوط کنید و بخورید. برای معالجه ی زردی، استسقا، انواع قولنج ها، تسکین دردو تحریک اشتها بسیار مفید است.
درمان گیاهی درد بیضه
۲- آن را در روغن زیتون بجوشانید تا به صورت مرحمی درآید و ضماد کنید. برای تسکین دردهای رماتیسمی و درد بیضه مفید است.
درمان گیاهی لکه چشم
۳- چکانیدن عصاره ی آن در چشم لکه یا زخم در قرنیه ی چشم را برطرف می کند.
خواص تخم اسپرس چیست؟
خوردن هشت تا دوازده گرم از آن برای افزایش نیروی جنسی مفید است.
آنچه در مورد گیاه دارویی اسپرس بیابانی باید بدانیم !
میزان مصرف اسپرس
مقدار خوراک از دانه گیاه ۱۲ – ۸ گرم است و برای تهیه دم کرده گیاه از ۲۰ تا ۳۰ گرم گیاه خشک در یک لیتر آب استفاده می شود که از این دم کرده روزانه ۳ مرتبه و هر بار یک استکان مصرف می شود.میزان بذر مصرفی: به طور کلی صورت رعایت نحوه و تاریخ کاشت میزان بذر مورد نیاز برای کاشت در دامنه ۳۰ تا ۵۰ کیلو گرم در هکتار می‌باشد که مقدار دقیق توصیه شده به کیفیت بذر و شرایط میکرو و ماکرو کلیمایی بر می‌گردد.
رنگ مو دلبرانه